احتمالاً شما هم تاکنون اصطلاح بید خوردگی فرش دستباف را شنیده اید. حشره بید نوعی پروانه کوچک است که می تواند خسارات زیادی را به ویژه برای فرش دستباف به بار بیاورد. اغلب این گونه تصور می شود که حشره بید بالغ موجب وارد آوردن خسارت می شود. اما این طور نیست. چون در واقع این لاروها یا همان نوزاد حشره بید است که موجب خورده شدن یا اصطلاحاً بید خوردگی فرش دستباف می شود. آن قسمت هایی از فرش که بیشتر در معرض رفت و آمد است یا قسمت هایی که در زیر مبل و میز قرار دارد، استعداد بالاتری برای ابتلا به بید خوردگی دارد.
کافی است تا کمی رطوبت، محیط تاریک و الیاف پشمی وجود داشته باشد تا حشره های بالغ تخم ریزی کنند. حشره بید ماده در طول دو تا سه هفته از عمر خود قادر است حدوداً 100 تخم را در محل تاخوردگی های فرش بگذارد. این تخم ها از پروتئین های موجود در پشم تغذیه کرده و بزرگ می شوند. لاروها پروتئین پشم را خورده و سپس بر دور خود تار می تنند و بعد از مدتی بالغ شده و خودشان دوباره همان جا شروع به تخم ریزی می کنند و این چرخه به همین ترتیب ادامه پیدا می یابد.
متاسفانه این حشرات کوچک آثار زیانبار بزرگی را به همراه دارند و به قول معروف مصداق ضرب المثل “فلفل نبین چه ریزه بشکن ببین چه تیزه” هستند. بیشتر آسیب های ناشی از بید خوردگی فرش دستباف وارد می شود به دلیل نداشتن آگاهی و دانش لازم برای نگهداری فرش دستبافت به وجود می آید.
اگر شما فرشی دارید که برای مدتی است تاخورده و در گوشه ای نگهداری می کنید باید هر چه سریع تر به سراغ آن بروید. در این مطلب سعی شده تا بهترین راهکارها برای جلوگیری از بید خوردگی فرش دستباف ارائه شود تا شما عزیزان با مطالعه آن ها بهتر بتوانید از فرش های دستباف خود محافظت کنید.
خوب است بدانید که مبارزه با بید و جلوگیری از بید خوردگی فرش دستباف از قدیم الایام در ایران و کشورهای دیگر مرسوم بوده و کار چندان سختی نیست. بنابراین با اعتماد این مطلب را مطالعه کرده و راهکارهای ارائه شده را عملی کنید.
راهکارهای عملی برای جلوگیری از بید خوردگی فرش دستباف
اولین گام این است که فرش را به دور از هرگونه رطوبت قرار دهید. قرار دادن فرش در محل مرطوب کمک می کند تا لاروهای بید محیط مناسبی برای رشد و نمو داشته باشند و چرخه تخم ریزی آن ها برای مدت های طولانی همچنان ادامه داشته باشد.
در صورتی که فرش ابریشم دارید حتما نکات مربوط به نگهداری از فرش ابریشم را رعایت بکنید تا بتوانید بیشترین طول عمر را برای فرش خود فراهم کنید.
یکی از عوامل بید خوردگی فرش دستباف وجود پشم ضدعفونی نشده و کثیف می باشد. بنابراین در صورتی که فرش به صورت لول شده در انبار یا مکان های تاریک و مرطوب نگهداری می شود، در هر ماه باید یک مرتبه در فضای باز قرار گرفته و مورد بررسی قرار گیرد.
در صورتی که آب یا هر نوع مایعات دیگری بر روی فرش ریخته شود، در اولین فرصت باید فرش تمیز شده و رطوبت آن کاملاً گرفته شود تا از فراهم کردن محیط مرطوب برای به وجود آمدن بید جلوگیری شود.
اگر لای سرامیک یا موزائیک های موجود در کف منزل باز باشد بهتر است در اسرع وقت درزگیری انجام شود تا بدین طریق راه ورود بیدها از مخفیگاه به داخل الیاف فرش مسدود شود. از پهن کردن فرش ها بر روی یکدیگر برای طولانی مدت خودداری شود. همچنین به هیچ عنوان نباید زیر فرش پلاستیک یا لاستیک وجود داشته باشد.
اگر فرش دستباف شما به صورت تابلو فرش بوده و بر روی دیوار نصب می باشد، هر از گاهی باید حتما فرش یا تابلو فرش را پایین آورده و پشت آن را بررسی کنید. چراکه قرار گرفتن طولانی مدت فرش یا تابلو فرش بر روی دیوار می تواند شرایط ایده آل زندگی برای بیدها و در نتیحه بید خوردگی فرش دستباف را فراهم سازد.
یکی دیگر از عواملی که می تواند منجر به بید خوردگی فرش دستباف شود وجود گرد و غبار است. بنابراین باید به صورت منظم گرد و غبار روی فرش گرفته شود و برای این کار بهترین راه حل استفاده از جاروبرقی است. سعی کنید حتما از جاروبرقی برای تمیز کردن گرد و غبار موجود در فرش استفاده کنید تا محیط رشد بید را از بین ببرید. جاروبرقی را روی مکش بالا تنظیم کرده و گرد و خاک موجود بر روی فرش و مناطق حساس را برطرف کنید.
در صورتی که مجبور به نگهداری فرش دستباف در انبار هستید، به جای این که آن را به صورت لول در پلاستیک قرار دهید، از کاغذهای مخصوص برای لول کردن فرش استفاده کنید.
به منظور جلوگیری از بید خوردگی فرش دستباف بهتر است هر شش ماه یک مرتبه فرش را در فضای آزاد و در معرض نور خورشید قرار داد. بهتر است فرش را از قسمت پشت در معرض هوا و نور خورشید قرار داده و برای چند ساعت در این وضعیت نگهداری کنید.
در صورتی که فرش شما سنگین است یا این که شرایط جابجایی فرش وجود ندارد بهتر است محیط منزل را به منظور جلوگیری از رشد و نمو حشرات کنترل کنید. در طول هفته چندین بار پنجره ها را باز کنید تا هوای تازه در منزل جریان پیدا کند.
راه های درمان و ترمیم بید خورگی فرش دستبافت
در روش سنتی از موادی برای از بین بردن بید خوردگی دستباف استفاده می شود. این مواد باید دارای خصوصیات ویژه ای باشد تا به بافت و رنگ فرش آسیب نزند. از جمله مهم ترین این خصوصیات می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- مواد نباید بر روی خواص فیزیکی الیاف فرش تاثیر نامطلوبی داشته باشد.
- نباید دارای رنگ باشد چراکه بر روی فرش تاثیر گذاشته و آن را رنگی می کند.
- اثر سوئی ازنظر شیمیایی بر روی ثبات رنگ نداشته باشند.
- برای انسان ایجاد حساسیت یا مسمومیت نکند.
- از نظر قیمت و اقتصادی مقرون به صرفه باشد.
برای درمان بید خوردگی فرش دستباف یا از بین بردن بیدهای موجود در فرش دستباف مواد خوب وجود دارد. اولین و قدیمی ترین گزینه موجود که به روش سنتی از دیرباز مورد استفاده قرار می گرفته نفتالین است.
نفتالین موجب ایجاد بخاری سمی می شود که لاروها را به سرعت از بین می برد. البته استفاده از نفتالین برای ترمیم بید خوردگی فرش دستباف معایبی هم دارد. به عنوان مثال، فقط حشرات بید بالغ توسط گاز متصاعد شده از نفتالین از بین می روند و لاروها و تخم ها همچنان باقی می مانند. اما در عین حال نفتالین، روشی ارزان برای از بین بردن بید خوردگی فرش دستباف به شمار می رود..
نحوه بکارگیری نفتالین برای ترمیم بید خوردگی فرش دستباف به این صورت است که ابتدا مقداری پارچه تنظیف یا نخی را برش بزنید. سپس یکی دو تا نفتالین را خرد کرده و لای پارچه قرار دهید. بعد پارچه را تا کرده و لای فرش قرار داده و در نهایت فرش را لول کنید. به این ترتیب غلظت گاز متصاعد شده افزایش پیدا کرده و قدرت نابودی حشرات افزایش می یابد.
ماده دیگری که به منظور از بین بردن بید خوردگی فرش دستباف قابل استفاده است و حتی می توان گفت که کارایی و عملکرد به مراتب بهتری نسبت به نفتالین دارد، پارادی کلروبترن است. این ماده به خوبی می توانند حشرات و بید را از بین ببرد و در مقایسه با نفتالین بوی کمتری دارد. نحوه بکارگیری این ماده هم به این صورت است که آن را لای فرش قرار دهید.
ماده مؤثر دیگری نیز وجود دارد که هم در دسترس است و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه می باشد. این ماده قابل دسترس چیزی نیست جز تنباکو. البته برای استفاده از تنباکو باید دو نکته را مد نظر داشت:
- اول این که حتما باید از تنباکوی اصل (برازجان یا خوانسار) استفاده شود. تنباکوهای میوه ای یا تقلبی هیچ فایده ای ندارند.
- دوم این که به منظور افزایش غلظت گاز باید فرش را تا کرد یا به صورت لول قرار داد تا گاز متصاعد شده به غلظت برسد و حشرات را نابود کند.
در صورتی که برای فرش های پهن شده قصد دارید از این مواد استفاده کنید، باید حتماً تهویه مناسب را نیز در نظر بگیرید. مقداری از مواد را زیر فرش قرار دهید و هر از گاهی پنجره ها را باز کنید تا تهویه هوا صورت گیرد.
در روش صنعتی از سرد کردن برای از بین بردن بید خوردگی فرش دستباف استفاده می شود. در این روش، حشرات و لاروها به خواب می روند و اگر شرایط به حالت قبل برگردد و دمای محیط گرم شود دوباره لاروها بیدار شده و فعالیت خود را از سر می گیرند. بنابراین باید به صورت متوالی و پشت سر هم سرما و گرما را به فرش داد تا لاروها به کلی از بین روند.
در روش سرد کردن ابتدا فرش را در دمای 8- قرار می دهند. سپس دما را به 10+ می رسانند. این عمل چندین بار انجام می شود. بنابراین لاروها و حشرات بالغ کاملاً از بین می روند. از این رو می توان فرش را برای مدتی طولانی در دمای بین 4 تا 5 درجه سانتی گراد نگهداری کرد بدون این که نگران بید خوردگی فرش دستباف بود.
در صورتی که فرش دستباف شما دچار بید خوردگی شده است، ابتدا فرش را تمیز کرده و تارهای تنیده شده را از بافت فرش جدا کنید. سپس فرش را به یک قالیشویی معتبر سپرده تا بعد از ترمیم بید خوردگی فرش دستباف را به صورت اصولی شسته و خشک کنند.
به دلیل حساسیت و ظرافت بالایی که عملیات ترمیم بید خوردگی فرش دستباف می طلبد، حتماً فرش خود را به مکان معتبر به منظور ترمیم بسپارید.
در آخر این که با رعایت کردن راهکارهای ساده گفته شده در این مطلب از بروز هر گونه مشکل و خسارت به فرش خود جلوگیری کنید.